جرم نشرغیرمجاز تصاویر،فیلم و اسرار خصوصی دیگری از طریق سامانه ی رایانهای؛مفهوم، مجازات، شرایط، راههای اثبات و نقش وکیل مطابق با رویه ی استان قم
مقدمه
در عصر اینترنت، گوشیهای هوشمند و شبکههای اجتماعی، حریم خصوصی افراد بیش از هر زمان دیگری آسیبپذیر شده است. تنها چند ثانیه کافی است تا یک تصویر، فیلم یا پیام خصوصی در فضای مجازی منتشر شود و زندگی یک فرد را دستخوش بحران کند.
جرم نشرغیرمجاز تصاویر،فیلم و اسرار خصوصی دیگری از طریق سامانه ی رایانهای دقیقاً برای مقابله با همین رفتارها وضع شده است. این ماده یکی از حساسترین و پرکاربردترین مواد قانونی در حوزه جرایم سایبری است و اغلب در مواردی مانند:
انتشار عکسها یا فیلمهای خصوصی
ارسال تصاویر بدون رضایت در گروهها
انتشار روابط خصوصی یا مکاتبات شخصی
سوءاستفاده از تصاویر شریک عاطفی یا همسر
انتشار اطلاعات خانوادگی یا آبرویی
مطرح میشود.
پروندههای ماده جرم نشرغیرمجاز تصاویر،فیلم و اسرار خصوصی دیگری از طریق سامانه ی رایانهای معمولاً بسیار حساس، خانوادگی، حیثیتی و پرریسک هستند و کوچکترین اشتباه ممکن است آثار جبرانناپذیری بر زندگی شاکی یا متهم داشته باشد.
۱. مفهوم قانونی جرم نشرغیرمجاز تصاویر،فیلم و اسرار خصوصی دیگری از طریق سامانه ی رایانهای
مطابق قانون مفهوم این جرم آن است که :«هر کس به وسیله سامانههای رایانهای یا مخابراتی، صوت یا تصویر یا فیلم خصوصی یا خانوادگی یا اسرار شخصی دیگری را بدون رضایت او منتشر کند یا در دسترس دیگران قرار دهد، به نحوی که موجب ضرر یا هتک حیثیت او شود....»
منظور از سامانه های رایانه ای در این تعریف مواردی مثل گوشی هوشمند، کامپیوتر و موارد مشابه است
۲. مجازات جرم نشرغیرمجاز تصاویر،فیلم و اسرار خصوصی دیگری از طریق سامانه ی رایانهای
بر اساس ماده ۱۷:
مجازات اصلی:
حبس از ۹۱ روز تا دو سال
یا جزای نقدی از 66 میلیون ریال تا 500 میلیون ریال
یا هر دو
همچنین قاضی ممکن است به عنوان مجازات تکمیلی تشخیص دهد :
الزام به عذرخواهی
...
۳. شرایط تحقق جرم نشرغیرمجاز تصاویر،فیلم و اسرار خصوصی دیگری از طریق سامانه ی رایانهای
برای اینکه رفتار فرد جرم انتشار تصویر،فیلم،صدا، اسرار رایانه ای محسوب شود، باید شرایط ذیل وجود داشته باشد:
۱.بایستی فیلم، تصویر، صدا یا اسرار انتشار داده شود؛ تصویر می تواند حتی نقاشی یک فرد را هم شامل شود، انتشار مواردی خارج از این موارد از شمول این جرم خارج است.
۲. انتشار بایستی از طریق سامانه های رایانه ای باشد بنابر این انتشار در روزنامه ی کاغذی و... مشمول عناوین مجرمانه ی دیگری بوده یا اساسا جرم نیست.
3.فیلم،صدا تصویر، بایستی خانوادگی یا خصوصی باشد
بنابراین، انتشار تصاویر عمومی یا عکسهایی که خود شخص قبلاً منتشر کرده، اصولاً مشمول این جرم نیست.
4.رفتار فیزیکی این جرم در اختیار دیگری قرار دادن یا منتشر کردن است،بنابراین این جرم با ترک فعل واقع نمی شود.
5.رفتار مرتکب بایستی منجر به ضرر،یا هتک حیثیت بزهدیده شود؛ ورود ضرر یا هتک حیثیت باید از نظر عرف بررسی شود.
6.باید عنصر معنوی در مرتکب وجود داشته باشد: مرتکب بایددر انتشار یا دسترس قرار دادن عامد باشد و اینکه قصد هتک حیثیت یا ضرر به مرتکب را داشته باشد.
نمونه مواردی که جرم محقق نمیشود
انتشار با رضایت صاحب تصویر
بازنشر محتواهایی که قبلاً خود شخص منتشر کرده
ارسال اشتباه بدون سوءنیت
عدم خصوصی بودن محتوا
اثبات جعلی بودن ادله
هک شدن گوشی و عدم کنترل بر حساب کاربری
این موارد غالباً با دفاع صحیح توسط وکیل منجر به تبرئه میشود.
۴. راههای اثبات جرم نشرغیرمجاز تصاویر،فیلم و اسرار خصوصی دیگری از طریق سامانه ی رایانهای
پروندههای ماده ۱۷ از پیچیدهترین پروندههای پلیس فتا هستند، زیرا اثبات انتشار یا ارتباط متهم با محتوا دشوار است.
مهمترین روشهای اثبات عبارتاند از:
۱. گزارش تخصصی پلیس فتا
فتا بررسی میکند:
IP انتشار
زمان و محل انتشار
مالک خط یا دستگاه
مسیر دریافت و ارسال
اصالت فایل منتشرشده
هویت صاحب حساب کاربری
در بسیاری از پروندهها همین گزارش تعیینکننده است.
۲. ادله الکترونیکی
مانند:
اسکرینشات
تصاویر چت
پیامها
لینکها
فایلهای صوتی
ویدئوها
اما نکته بسیار مهم:
هیچ اسکرینشاتی بهتنهایی دلیل قطعی نیست تا زمانی که به درستی در کنار سایر دلائل قرار بگیرد.
۳. کارشناسی رسمی
برای:
تشخیص جعل
تعیین اینکه تصویر دستکاری شده یا خیر
اثبات هک
بررسی متادیتای فایلها
وکیل معمولاً درخواست کارشناسی دقیق میدهد.
۴. شهادت شهود
در مواردی که انتشار در گروههای خانوادگی یا کاری رخ داده باشد.
۵. اقرار
مثل اینکه اگر متهم صراحتاً قبول کند که محتوا را منتشر کرده است که این موارد معمولا در پی طرح سوالات برنامه ریزی شده توسط وکیل رخ می دهد.
۵. نقش وکیل در پروندههای جرم نشرغیرمجاز تصاویر،فیلم و اسرار خصوصی دیگری از طریق سامانه ی رایانهای
الف: نقش وکیلِ متهم در این پرونده ها
۱. جلوگیری از اقرار اشتباه
متهم معمولاً در اولین مواجهه با پلیس فتا یا بازپرس، تحت فشار روحی قرار دارد و ممکن است رفتارهای زیر انجام دهد:
اقرار ناآگاهانه
ارائه رمز گوشی بدون آگاهی
پذیرش انتشار محتوا بدون دلیل فنی
وکیل با حضور در همان مرحله نخست، جلوی این آسیبها را میگیرد.
۲. اثبات نبود سوءنیت
وکیل میتواند ثابت کند:
گوشی هک شده است
انتشار توسط شخص دیگر انجام شده
محتوا خودکار دانلود شده و ارسال نشده
متهم از مستهجن بودن بیاطلاع بوده
در بسیاری پروندهها همین دفاعیات موجب تبرئه میشود.
۳. درخواست کارشناسی مجدد
گاهی کارشناسی اولیه اشتباه است.
وکیل میتواند:
کارشناسی ثانویه
هیئت سهنفره
یا کارشناس رسمی مورد اعتماد
را به طور مستدل درخواست کند.
۴. دفاع از حقوق متهم در تفتیش و بازرسی
بازرسی گوشی یا لپتاپ باید قانونی باشد.
اگر مأمور بدون مجوز مناسب این کار را انجام دهد، وکیل میتواند:
کل ادله را از اعتبار ساقط کند
یا در مرحله تجدیدنظر حکم را بشکند
۵. تبدیل مجازات و کاهش آن
در صورتی که جرم احراز شود، وکیل میتواند:
تعلیق
تبدیل حبس به جزای نقدی
استفاده از ماده ۳۷ و ۳۸ قانون مجازات
استفاده از نهادهای ارفاقی
را مطرح کند تا متهم به مجازات سبکتری محکوم شود.
6. وکیل می تواند ادله ی به ضرر متهم را با اعتراض مستدل و به موقع از پرونده خارج، غیر معتبر یا ضعیف نماید
7. تشخیص اینکه کدام یک از شرایط تحقق این جرم وجود نداشته یا احراز نشده است کار بسیار پیچیده است و از آن پیچیده تر متوجه کردن قاضی با زبان حقوقی است که تنها با حضور یک وکیل متخصص امکان پذیر است
نقش وکیلِ شاکی در این پرونده ها
۱. جمعآوری به موقع ادله معتبر
بسیاری از شکايات در این جرایم به دلیل:
اسکرینشاتهای نامعتبر
فقدان لینک اصلی
عدم امکان احراز شماره یا اکانت
نبود کارشناسی اولیه
به نتیجه نمیرسد.
وکیل با شناخت سازوکار پلیس فتا، ادله صحیح و قابل استناد را جمعآوری میکند.
۲. اثبات هویت واقعی منتشرکننده محتوا
بسیاری از متهمان تصور میکنند با استفاده از:
اکانت فیک
شماره مجازی
VPN
قابل شناسایی نیستند، اما وکیل سایبری می تواند از طرق مقتضی با نشان دادن راه به پلیس فتا یا قضات امکان شناسایی متهم را فراهم نماید.۳. پیگیری سریع برای جلوگیری از گسترش انتشار
در پروندههایی که محتوا در حال انتشار گسترده است، وکیل میتواند:
درخواست مسدودسازی
گزارش به پلتفرم
دستور فوری قضایی
حذف محتوا
را ظرف چند روز اخذ کند.
۴. تشدید مجازات در شرایط خاص
اگر محتوا:
مرتبط با کودک باشد
در کانال پرمخاطب منتشر شده باشد
یا همراه با تهدید و اخاذی باشد
وکیل میتواند با استناد دقیق، درخواست تشدید مجازات دهد.
۵. مطالبه ضرر و زیان
شاکی میتواند:
خسارات معنوی
خسارت آبرو
و حتی خسارتهای مادی ناشی از انتشار محتوا
را مطالبه کند؛ کاری که انجام آن بدون حضور وکیل تقریباً دشوار است.
6.وکیل با طرح درست شکواییه و تشخیص اتهام از اتلاف وقت جلوگیری می نماید.
7. وکیل با استناد به مواد قانونی و سایر منابع حقوقی دلائل به نفع شاکی را پر رنگ جلوه دده و دلائل تبرئه ی کننده ی متهم را ضعیف نشان می دهد
جمعبندی
جرم نشرغیرمجاز تصاویر،فیلم و اسرار خصوصی دیگری از طریق سامانه ی رایانهای یکی از مهمترین و حساسترین قوانین حمایت از حریم خصوصی در کشور است. این ماده با هدف جلوگیری از سوءاستفاده از تصاویر، فیلمها و اطلاعات خصوصی افراد تصویب شده و در محاکم ایران بسیار مورد استناد قرار میگیرد.
در این مقاله تلاش شد پنج محور مهم توضیح داده شود:
مفهوم قانونی جرم نشرغیرمجاز تصاویر،فیلم و اسرار خصوصی دیگری از طریق سامانه ی رایانهای
مجازات جرم
شرایط تحقق
راههای اثبات
نقش حیاتی وکیل
اگرچه این مقاله اطلاعات لازمبرای پیشگیری ارائه میکند، اما واقعیت آن است که جرم نشرغیرمجاز تصاویر،فیلم و اسرار خصوصی دیگری از طریق سامانه ی رایانهای ماهیتی پیچیده، فنی و حساس دارند.
وکیل متخصص جرایم سایبری میتواند جهت پرونده را کاملاً تغییر دهد؛ چه در جهت اثبات جرم و حمایت از شاکی، و چه در دفاع از متهم و جلوگیری از مجازات سنگین.
