دعوی ابطال افزایش سرمایه؛مفهوم،مواردابطال و نقش وکیل در این دعاوی مطابق با رویه ی استان قم
مقدمه
«افزایش سرمایه» از مهمترین تصمیمات اقتصادی و مدیریتی شرکتهاست. اما این فرآیند زمانی که بدون رعایت تشریفات قانونی انجام شود، میتواند زمینهساز اختلافات حقوقی جدی گردد. به همین دلیل، دعوی ابطال افزایش سرمایه به یکی از پرکاربردترین دعاوی در محاکم حقوقی و تجاری تبدیل شده است.
در این مقاله، این دعوی مهم را در پنج مبحث اصلی بررسی میکنیم تا مخاطب ضمن آشنایی با چارچوب حقوقی، با پیچیدگیهای پنهان این حوزه نیز آشنا شود.
مبحث اول: مفهوم دعوی ابطال افزایش سرمایه
دعوی ابطال افزایش سرمایه، در واقع اعتراض سهامداران به فرآیند افزایش سرمایه است؛ زمانی که مدعی هستند این افزایش برخلاف قانون یا اساس نامه، بدون رعایت تشریفات لازم یا همراه با تضییع حقوق آنان انجام شده است.
در این دعوی، خواهان از دادگاه میخواهد حکم دهد که:
مصوبه مجمع عمومی فوقالعاده درباره افزایش سرمایه باطل است.
ثبت افزایش سرمایه در اداره ثبت شرکتها بیاعتبار است.
اقدامات ناشی از افزایش سرمایه (مثلاً سهام جدید صادرشده) فاقد اثر قانونی است.
ماهیت این دعوی اعلامی است؛ یعنی دادگاه بیاعتباری تصمیم را اعلام میکند.
پیچیدگی این دعوی از آنجا ناشی میشود که افزایش سرمایه معمولاً شامل چند مرحله حقوقی، مالی و ثبتی است و کوچکترین ایراد در هر مرحله میتواند موجب ابطال فرآیند شود.
مبحث دوم: افزایش سرمایه و انواع آن در لایحه اصلاح قانون تجارت
افزایش سرمایه در شرکت های سهامی با تصویب اکثریت دو سوم آرای حاضر در جلسه ی مجمع عمومی فوق العاده انجام می شود در قانون دو روش به طور کلی برای افزایش سرمایه مقرر شده است:
- افزایش سرمایه از طریق صدور سهام جدید: دراین روش شرکت اقدام به صدور سهام جدید می نماید و سهام جدید را با رعایت حق تقدم ساحبان سهام فعلی به افراد جدید نیز می تواند بفروشد.این اتفاق می تواند در هر دونوع شرکت سهامی عام و سهامی خاص رخ دهد اما در پرداخت ارزش سهام جدید بین شرکت های سهامی عام و خاص تفاوت وجود دارد. در شرکت های سهامی عام تنها روش پرداخت برای سهام جدید پرداخت نقدی است اما در شرکت های سهامی خاص از طرق دیگر مثل تهاتر با مطالبات، آورده ی غیر نقدی و... نیز امکان پرداخت مبلغ سهام جدید وجود دارد.
- افزایش سرمایه ی شرکت از طریق بالابردن مبلغ اسمی سهم: در این روش به جای اینکه سهام جدیدی صادر گردد، ارزش هر سهم افزایش پیدا می کند؛مثلا در یک شرکت هر سهم 100 تومان ارزش داشته است، با افزایش مبلغ اسمی هرسهم 1000 تومان ارزش پیدا می کند. این مابه التفاوت بایستی از طرقی جبران شود گاهی این مابه التفاوت از محل سود سالیانه ی شرکت تامین می شود و گاهی نیز این مابه التفاوت توسط سهامداران موجود به سرمایه ی شرکت ها اضافه می شود. در هر صورت اگر این افزایش سرمایه برای سهامدارن تعهدی مثل تعهد به پرداخت مابه التفاوت ایجاد کلیه ی سهام داران بایستی با آن موافق باشند.
مبحث سوم: مواردی که موجب ابطال افزایش سرمایه میشود
برای طرح موفق دعوی ابطال افزایش سرمایه باید نشان داد که شرکت در فرآیند افزایش سرمایه یکی از الزامات قانونی یا اساسنامه ای را رعایت نکرده است.بنابراین اساسنامه نیز توسط وکلا باید مطالعه گردد. مواردی که ممکن است سبب بطلان شود را می توان در قالب مثال های زیر آورد.
۱. ایرادات مربوط به تشکیل مجمع عمومی فوقالعاده
عدم انتشار اگهای دعوت 30 روز قبل از مجمع در روزنامه ی کثیر الانتشار و سایت کدال
عدم رعایت تشریفات اساسنامه
تشکیل جلسه بدون نصاب قانونی
هر یک از این ایرادات کافی برای ابطال مصوبه افزایش سرمایه است.
۲. تضییع حق تقدم سهامداران
بیشترین دعاوی ابطال، مربوط به مواردی است مانند:
کمکردن مهلت استفاده از حق تقدم
اطلاعرسانی ناقص
فروش حق تقدم سهامداران بدون مجوز
حق تقدم یکی از حقوق بنیادین سهامداران است و نقض آن ابطال را ضروری میکند.
۳. ارزشگذاری غیرواقعی در آورده غیرنقدی
چنانچه دارایی غیرنقدی بیش از حد واقعی ارزشگذاری شده باشد یا هیئتمدیره عمداً ارزش آن را غیرواقعی اعلام کرده باشد، دادگاه رأی به ابطال میدهد.
۴. ایرادات در صورتهای مالی و اندوختهها
در افزایش سرمایه از محل سود انباشته:
نبود سود واقعی
رد صورتهای مالی توسط بازرس
تصویب نشدن ترازنامه
میتواند افزایش سرمایه را باطل کند.
۵. نبود گزارش توجیهی هیئتمدیره یا تأیید بازرس
عدم ارائه ی گزارش هیئت مدیره و گزارش بازرس قانونی شرکت به مجمع
فقدان هر یک از این موارد، مبنای جدی طرح دعوی ابطال افزایش سرمایه است.
۶. ثبت نکردن صحیح افزایش سرمایه
اگر شرکت افزایش سرمایه را به طور صحیح ظرف یک ماه در اداره ی ثبت شرکت ها ثبت ننماید افزایش سرمایه قابل ابطال است.همچنین اگر آگهی ثبت افزایش سرمایه را انتشار ندهند.
۷. عدم تعویض سهام قدیم در مورد افزایش سرمایه با بالابردن مبلغ اسمی
اگر واقعا احساس می کنید افزایش سرمایه ی شرکت به ناحق صورت گرفته حتما اساس نامه و مدارک مربوطه را برای وکیل خود بفرستید تشخیص قابلیت ابطال حتی برای وکلا امری وقت گیر و حساس است که با خواندن مطلب روی اینترنت قابل انجام نیست
مبحث چهارم: مرجع صالح برای رسیدگی به دعوی ابطال افزایش سرمایه
مرجع اصلی رسیدگی به این دعوی، دادگاه عمومی حقوقی محل اقامت شرکت است.
محل اقامت شرکت آن محلی است که اداره ی شرکت در آنجا صورت می گیرد، به عنوان مثال ممکن است کارگاه یک شرکت در شهری و محل اداره ی آن در شهر دیگری باشد در این صورت محل اداره ی آن ملاک است
مبحث پنجم: نقش وکیل در دعوی ابطال افزایش سرمایه
۱. نقش وکیل خواهان
وکیل خواهان باید:
گزارشهای مالی، ثبتی و کارشناسی را تحلیل کند،
نقایص فرآیند افزایش سرمایه را مستند کند،
در صورت لزوم، درخواست دستور موقت برای توقف اجرای مصوبه ارائه دهد،
از نظر حقوقی و فنی ادله را تقویت نماید.
در صورت نیاز تامین دلیل نماید
در جلسات رسیدگی به درستی دلائل ابطال را تحلیل کند
در مورد ایرادات اعم از شکلی و ماهوی که خوانده یا وکیل آن مطرح می نماید دفاع کند.
از ابتدا دادخوست مناسب طرح نماید.
دعوی ابطال افزایش سرمایه نیازمند تحلیلهای مالی و ثبتی است؛ بنابراین حضور وکیل متخصص در این حوزه بسیار حیاتی است.
۲. نقش وکیل خوانده (شرکت)
وکیل شرکت باید:
قانونیبودن فرآیند را با ارائه مستندات اثبات کند،
به ایرادات طرحشده از سوی خواهان پاسخ دهد،
گزارشهای کارشناسی و صورتجلسات مجمع را ارائه کند،
نشان دهد که افزایش سرمایه به مصلحت شرکت بوده است.
دلائل ابطال را غیر قانونی نشان دهد
مدارک ارائه شده را نامعتبر یا ضعیف نشان دهد.
نتیجهگیری
دعوی ابطال افزایش سرمایه از حساسترین دعاوی حوزه شرکتهاست و معمولاً زمانی مطرح میشود که حقوق سهامداران بهطور جدی نادیده گرفته شده یا تشریفات قانونی رعایت نشده باشد.
با توجه به پیچیدگی این دعوی، سهامداران و مدیران شرکتها باید در تمام مراحل افزایش سرمایه دقت کامل داشته و در صورت بروز اختلاف از مشاوره وکیل متخصص استفاده کنند.
