متاسفانه یکی از دغدغه ها و دردسرهای مراجعین امروز دادگستری و قوه ی قضاییه ی جمهوری اسلامی ایران مبحث پرداخت هزینه ی دادرسی می باشد که مخصوصا در مورد دعاوی حقوقی و به طور خاص دعاوی مطالبه ی وجه چک بسیار که موجب ناتوانی افراد از احقاق حق خود می گردد؛ فارغ از انتقاداتی که نسبت به نحوه ی محاسبه ی هزینه ی دادرسی وارد،و آن این است که بسیاری از موارد که دعاوی با زحمت بسیار پایین دارای هزینه ی دادرسی بسیار بالا و دعاوی با هزینه ی دادرسی پایین ( مثل دعاوی کیفری) بسیار پرزحمت است و اساسا منطقی برای اینگونه محاسبات وجود ندارد یا اینکه اساسا بودجه ی هنگفت قوه قضاییه چگونه خرج می شود که هنوز نیاز به دریافت این مبالغ گاها سنگین می باشد؟
به هر حال در این نوشتار فارغ از این موارد سعی داریم به زبان ساده در عین حال کاربردی نحوه ی محاسبه ی هزینه ی دادرسی در دعاوی مختلف را برای خوانندگان محترم شرح دهیم برای اینکه در آخر مطلب قادر باشید هزینه ی دادرسی دعوای مدنظر را بدون اشتباه محاسبه کنید توصیه می شود از ابتدای تا انتهای نوشتار را به طور کامل ملاحظه نمایید؛
- فهرست مطالب
- مقدمه
- هزینه ی دادرسی چیست؟
- فاکتورهای مختلف در محاسبه ی هزینه ی دادرسی چیست؟
- تفاوت دعوای حقوقی و کیفری چیست؟
- تفاوت دعوای مالی یا غیرمالی چیست؟
- چگونه ی هزینه ی دادرسی دعوای کیفری خود را محاسبه نمایم؟
- چگونه هزینه ی دادرسی دعوای حقوقی خودرا محاسبه کنیم؟
هزینه ی دادرسی چیست ؟
هزینه دادرسی به مبلغی گفته می‌شود که فردی که قصد اقامه دعوا یا دفاع در دادگاه را دارد، باید به‌عنوان هزینه‌های قانونی پرداخت کند. این مبلغ به‌منظور تأمین بخشی از هزینه‌های مربوط به خدمات قضایی، اداری و تأمین امکانات دادگاه‌ها تعیین می‌شود.
هدف اصلی از دریافت هزینه دادرسی، کاهش اقامه دعاوی بی‌اساس و تأمین بخشی از هزینه‌های دستگاه قضایی است. البته افرادی که توانایی پرداخت ندارند، تحت شرایط خاص می‌توانند از معافیت از پرداخت این هزینه‌ها بهره‌مند شوند.
فاکتور های موثر در تعیین هزینه ی دادرسی چیست؟
عوامل مختلفی در محاسبه ی هزینه ی دعوایی که به دادگاه آورده اید می تواند تاثیر گذار باشد که مهم ترین موارد آن در ذیل آورده شده است:
1_حقوقی یا کیفری بودن دعوای طرح شده:هزینه ی دادرسی در دعاوی کیفری هماره ثابت است اما در دعاوی حقوقی مثل مطالبه وجه یا ... هزینه ی دادرسی درصدی از بهای خواسته ی شما می باشد و به نسبت حجم خواسته افزایش می یابد.
2-مرحله ای که دعوا قرار است در آن رسیدگی گردد: اینکه دعوا در مرحله بدوی، تجدیدنظر،واخواهی، اعاده دادرسی ،فرجام خواهی بر هزینه ی دادرسی شما تاثیر خواهد داشت،درصورتی که بهای خواسته ی شما بالای 20 میلیون تومان باشد هزینه ی دادرسی دعای شما 3و نیم درصد بهای خواسته می باشد و اگر دعوای شما در مرحله ی تجدیدنظر باشد 4و نیم درصد بهای خواسته ی شما هزینه ی دادرسی می باشد، و در صورتی که دعوای شما در مرحله ی فرجام خواهی،اعاده و اعتراض ثالث باشد 5 و نیم درصد بهای خواسته هزینه ی دادرسی شما می باشد؛
3-مالی یا غیرمالی بودن دعوا: در دعاوی حقوقی هم همیشه دعاوی مالی نیستند بلکه دعاوی ممکن است غیر مالی باشند؛در دعاوی غیر مالی حقوقی نیز هزینه ی دادرسی ثابت است.
تفاوت دعوای حقوقی و کیفری در چیست؟
دعاوی و پرونده هایی که افراد به دادگستری می آورند اصولا ازدو نوع کلی کیفری(جزایی) یا حقوقی (مدنی)است؛
دعاوی کیفری شامل پرونده هایی است که در آن ها یک متهم و دادستان و در بعضی موارد یک شاکی وجود دارد و شاکی یا دادستان یا هر دو ، ادعا دارند که متهم یکی از جرائم کیفری را مرتکب شده است و مجازات متهم را از دادگاه می خواهد که در نهایت در صورت موفقیت دادستان منتج به مجازات هایی مثل حبس ، جزای نقدی، شلاق و... برای مرتکب جرم می شود.
دعاوی حقوقی شامل پرونده هایی است که جنبه عمومی نداشته و بنابراین دادستان در آن ها نقشی ندارد؛ در این دسته از دعاوی ما تنها خواهان و خوانده داریم که خواهان پرونده ادعا دارد بدون اینکه جرمی رخ داده باشد حقی یا مالی از او توسط خوانده ضایع شده و از دادگاه الزام خوانده را به ادای آن حق مثل پرداخت وجه یا نفقه یا الزام به طلاق انجام دهد.
دعوای مالی و غیرمالی چیست؟
حال دعاوی حقوقی نیز خود به دو دسته ی دعاوی حقوقی مالی و غیر مالی تقسیم می شوند؛
دعاوی حقوقی مالی آن دسته از دعاوی هستند که خواسته ی خواهان یا مدعی ، مطالبه ی یک حق مالی است مثل مطالبه ی وجه، الزام به تنظیم سند رسمی و...؛
دعاوی حقوقی غیرمالی آن دسته از دعاوی هستند که خواسته ی خواهان یا مدعی ، مطالبه ی یک حق غیرمالی است؛ مثل دعاوی حضانت، طلاق، و... البته ممکن است قانون گذار برخی از دعاوی مالی را در حکم دعاوی غیرمالی دانسته و به این صورت از آن ها حمایت نماید.
چگونه هزینه ی دادرسی دعاوی کیفری خود را محاسبه کنیم؟
برای محاسبه هزینه ی دادرسی دعاوی کیفری کافی است بدانید در چه دادگاه و در چه مرحله ای قصد شکایت دارید؟
اگر ابتدای شکایت هستید هزینه ی دادرسی شما 10 هزارتومان می باشد، اگر قراری به ضرر شما در دادسرا صادر شده است هزینه ی دادرسی شما 20 هزارتومان می باشد، اگر قصد تجدیدنظر خواهی از آرای کیفری دادگاه اعم از قرار یا حکم را دارید هزینه ی دادرسی 30 هزارتومان می باشد؛ اگر رایی از دادگاه کیفری یک صادر شده است و قصد اعتراض دارید هزینه ی فرجام خواهی شما 50 هزارتومان می باشد.
چگونه هزینه ی دادرسی دعاوی حقوقی خود را محاسبه کنیم؟
برای محاسبه ی هزینه ی دادرسی دعاوی حقوقی بایستی مطابق مراحل بالا مشخص نمایید دعوای شما مالی یا غیرمالی است؛
اگر دعوای شما غیر مالی است هزینه ی دادرسی دعوای غیرمالی شما در زمان نوشتن این مطلب از 40 هزارتومان تا 80 هزارتومان می باشد.
اما اگر دعوای شما مالی است بایستی اول مشخص کنید دعوای شما در کدام یک از مراحل بدوی، تجدیدنظر،فرجام خواهی می باشد.
اگر تازه در حال شروع اقدام قضایی و طرح دعوی هستید احتمالا در مرحله ی بدوی قرار دارید بنابراین هزینه ی دادرسی دعوی شما باید مطابق این فرمول محاسبه گردد؛ ابتدا باید مشخص کنید بهای خواسته ی شما چقدر است؟حال بهای خواسته شما هر چقدر است تا 20 میلیون تومان آن دارای هزینه ی دادرسی به مبلغ دو ونیم درصد می باشدو بقیه ی بهای خواسته ی شما تا هر چقدر باشد با تعرفه ی 3و نیم درصد محاسبه خواهد شد.مثلا اگر بهای خواسته ی شما 100 میلیون تومان باشد هزینه ی دادرسی شما عبارت است از 500 هزارتومان که 2و نیم درصد 20 میلیون تومان است و 2 میلیون و 800 هزارتومان که 3 و نیم درصد 80 میلیون تومان است که جمعا می شود3 میلیون و سیصد هزارتومان.
حال اگر دعوای مالی شما در مرحله ی تجدیدنظر خواهی یا واخواهی باشد هزینه ی دادرسی عبارت از 4و نیم درصد بهای خواسته ی شما است.
همچنین اگر دعوای مالی شما در مرحله ی فرجام خواهی یا اعتراض ثالث یا اعاده ی دادرسی باشد هزینه ی دادرسی عبارت از 5 و نیم درصد بهای خواسته ی شما می باشد.
نتیجه گیری
بنابراین دریافتیم هزینه ی دادرسی با توجه به مرحله و نوع دعوا اعم از کیفری یا حقوقی و مالی یا غیرمالی برای هر دعوا متفاوت است که با فرمول های ارائه شده در مطالب بالا می توانیم آن را محاسبه نماییم؛علاوه بر هزینه دارسی ممکن است هزینه های دیگری مثل هزینه ی کپی اوراق ، خدمات الکترونیک قضایی و... نیز در دادگستری نیاز به پرداخت باشد که موضوع این مطلب نمی باشد.
